Πότε το παιδί χρειάζεται Ψυχολόγο;

Γράφει η Μαρία Παπαδοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Παίδων & Ενηλίκων, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών – Εφήβων, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Κάθε παιδί, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να αντιμετωπίσει διάφορες δυσκολίες, τις οποίες πολύ συχνά αδυνατεί να ξεπεράσει μόνο του. Τις περισσότερες φορές δε μπορεί να κατανοήσει από πού προήλθαν. Συχνά ο γονέας στην προσπάθειά του να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει καινούριες και δύσκολες καταστάσεις αλλά και να ενημερωθεί για το αν ακολουθεί το σωστό δρόμο στην ανατροφή του παιδιού του, αναζητάει τη συνδρομή ενός ψυχολόγου. Ο ψυχολόγος, βοηθάει το παιδί/έφηβο, μέσω της ψυχοθεραπείας, να μάθει να αντιμετωπίζει αυτές τις δυσκολίες, να μπορεί να κινητοποιεί τις ικανότητες που διαθέτει, να μαθαίνει να παρατηρεί και να ακούει τις ανάγκες του για να μπορέσει αργότερα να ανακαλύψει τον αληθινό εαυτό του. 

Η ψυχοθεραπεία παιδιών κι εφήβων ασκείται εδώ και πολλά χρόνια από ειδικά εκπαιδευμένους Ψυχολόγους, Παιδοψυχιάτρους και Ψυχοθεραπευτές κι εφαρμόζεται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν συναισθηματικά προβλήματα, αναπτυξιακά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς. Αναπόσπαστο κομμάτι της εργασίας του ψυχολόγου με παιδιά κι εφήβους είναι η συνεργασία με τους γονείς ή και τους δασκάλους του παιδιού. Όπως αναφέρει ο Τσιάντης (2000), η Margaret Rustin (1999) προτείνει 4 κύριες κατηγορίες συνεργασίας που επιχειρούνται με γονείς παιδιών τα οποία υποβάλλονται σε βραχεία ή μακροχρόνια θεραπεία:

1. Υποστηρικτική θεραπεία γονέων με πρωταρχικό σκοπό την προστασία και τη διατήρηση της θεραπείας του παιδιού. 
2. Εργασία με τους γονείς ώστε να λάβουν οι ίδιοι υποστήριξη στη γονεϊκή τους λειτουργία, δηλαδή με γονείς που έχουν ανάγκη από βοήθεια για να κατανοήσουν τη συμπεριφορά και τις σχέσεις των παιδιών τους, και/ή γονείς που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε μεγάλου βαθμού άγχος που οφείλεται σε ποικίλες διαφορετικές περιστάσεις. 
3. Εργασία με γονείς όπου η εστίαση γίνεται στην αλλαγή της λειτουργικότητας της οικογένειας και η οποία ενδεχομένως περιλαμβάνει θεραπεία του ζευγαριού, της οικογένειας ή ατομική θεραπεία πάνω στις ενδοοικογενειακές σχέσεις. 
4. Ατομική ψυχοθεραπεία για τον έναν ή και τους δυο γονείς, έστω κι αν η αρχική παραπομπή προερχόταν από μια ανησυχία για το παιδί.

Σε έναν ψυχολόγο μπορεί να απευθυνθεί όποιος αντιμετωπίζει συναισθηματικές δυσκολίες ή κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, χωρίς αυτό να ανάγεται αναγκαστικά στη σφαίρα της ψυχικής διαταραχής. Σήμερα, όλο και περισσότεροι ευαισθητοποιημένοι γονείς αναζητούν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου χωρίς ταμπού και δισταγμούς. Με μόνη σκέψη στο μυαλό τους να βοηθήσουν όσο περισσότερο μπορούν τα παιδιά τους. Πιο αναλυτικά, οι γονείς αναζητούν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου όταν το παιδί ή ο έφηβος:

• Παρουσιάζει επιθετική, παραβατική ή αντιδραστική συμπεριφορά στο σχολείο ή το σπίτι 
• Μπλέκει σε καυγάδες και χειροδικίες 
• Λέει ψέματα 
• Παρουσιάζει δυσκολίες στη μάθηση, υπερκινητικότητα ή διάσπαση προσοχής 
• Παρουσιάζει αναπτυξιακές δυσκολίες (π.χ. αυτισμός, σύνδρομο Asperger) 
• Μοιάζει να αποσύρεται από τις παρέες και να κλείνεται στον εαυτό του 
• Μοιάζει να μην έχει αυτοπεποίθηση 
• Υπάρχει απώλεια αγαπημένου προσώπου (π.χ. θάνατος γονέα, γιαγιάς, παππού) 
• Έχει δυσκολίες στον ύπνο (εφιάλτες, αϋπνίες, υπνηλία) 
• Αντιμετωπίζει διατροφικές διαταραχές (βουλιμία, ανορεξία, παχυσαρκία) 
• Παρουσιάζει βραδινή ενούρηση ή εγκόπριση 
• Έχει να αντιμετωπίσει αλλαγές στο οικογενειακό πλαίσιο (π.χ. διαζύγιο γονιών) 
• Μοιάζει κατηφής, θλιμμένος, λυπημένος 
• Υποφέρει από διάφορες φοβίες ή έντονο άγχος 
• Αναφέρει την αυτοκτονία και το θάνατο 
• Κάνει χρήση τοξικών ουσιών 
• Έχει υποστεί σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση 
• Όταν οι ίδιοι οι γονείς χρειάζονται συμβουλευτική στήριξη και καθοδήγηση (π.χ. για θέματα αδελφικής ζήλιας, ανυπακοής, υιοθεσίας, κτλ) 

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε ότι αρκετές από τις παραπάνω συμπεριφορές είναι αναμενόμενες, άρα και φυσιολογικές μέχρι κάποιες συγκεκριμένες ηλικίες. Σε άλλες περιπτώσεις δεν αποκλείεται το παιδί να παρουσιάζει παλινδρόμηση σε προηγούμενα εξελικτικά στάδια. Σε κάθε περίπτωση, όταν παρατηρούνται περίεργες και ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά ενός παιδιού, είναι χρήσιμο να συμβουλεύεστε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.   

Βιβλιογραφία

Τσιάντης, Γ. (2000). Εργασία με τους γονείς: Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία με παιδιά και εφήβους. Αθήνα: Καστανιώτη.

Rustin, M. (1999). The place of consultation with parents and therapy of parents in child psychotherapy practice. Στο M. Lanyado & A. Horne (eds), Handbook of Child & Adolescent Psychotherapy: Psychoanalytic Approaches. London: Routledge.

Δημοσιεύτηκε στο http://www.dromostherapeia.gr

στις 7 Οκτωβρίου 2011