Γράφει η Μαρία Παπαδοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Παίδων & Ενηλίκων, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών – Εφήβων, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
Για να επιλέξετε μια λογική ώρα ύπνου, πρέπει να αποφασίσετε πόσες ώρες ύπνου χρειάζεται το παιδί. Κάθε παιδί ανάλογα με την ηλικία του, έχει διαφορετικές ανάγκες στον ύπνο.
Στρατηγική Ι: Προετοιμασία του παιδιού για το κρεβάτι
Βήμα 1: Ενημερώστε και προετοιμάστε το παιδί για το γεγονός ότι πλησιάζει η ώρα του ύπνου, περίπου 15 λεπτά νωρίτερα. Ξεκινήστε την προετοιμασία με το πλύσιμο των δοντιών, το μπάνιο, την αλλαγή ρούχων.
Βήμα 2: Το παιδί πρέπει να είναι ήρεμο πριν την ώρα του ύπνου. Αν βρίσκεται σε υπερδιέγερση είναι πολύ δύσκολο να κοιμηθεί και πολύ πιθανό να ξυπνήσει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα μικρά παιδιά σπάνια έχουν την ικανότητα να ηρεμήσουν από μόνα τους. Τι πρέπει να κάνετε σε αυτήν την περίπτωση:
- Αποφύγετε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τα τρομοκρατικά τηλεοπτικά προγράμματα πριν τον ύπνο.
- Νανουρίστε ή τραγουδήστε στο παιδί. Βάλτε χαλαρωτική μουσική.
- Διαβάστε του μια ιστορία ή κάποιους στίχους (η ομοιοκαταληξία της ποίησης χαλαρώνει τα παιδιά)
- Διηγηθείτε του τι θα κάνετε την επόμενη μέρα. Αν πρόκειται για κάτι διαφορετικό και το παιδί ανυπομονεί, πείτε του ότι όσο νωρίτερα αποκοιμηθεί τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η επόμενη μέρα.
Βήμα 3: Βάλτε το παιδί στην κούνια ή στο κρεβάτι του. Αν συνηθίζετε να του διαβάζετε μια ιστορία, κάντε το. Αποτελεί μέρος της προετοιμασίας του παιδιού.
Βήμα 4: Πείτε στο παιδί ότι θα το δείτε το πρωί, δώστε του ένα φιλί, πείτε του καληνύχτα, σβήστε το φως και φύγετε από το δωμάτιο.
Σημείωση για τους γονείς
Αναλάβετε εναλλάξ το καθημερινό πρόγραμμα προετοιμασίας του παιδιού για τον ύπνο, ώστε να μην περιμένει από τον ίδιο γονέα να αναλαμβάνει αυτήν την ευθύνη κάθε βράδυ. Στα πρώτα χρόνια, που το παιδί είναι αντιδραστικό σε όλα, προσφέρετε θετικές εναλλακτικές επιλογές, όπως για παράδειγμα: «Θέλεις το αρκουδάκι να κοιμηθεί σήμερα μαζί σου;»
Στρατηγική ΙΙ: Όταν το παιδί δε συμμορφώνεται και δε μένει στο κρεβάτι του
Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να εκπαιδεύσετε το μικρό παιδί να κοιμηθεί μόνο του. Οι πρώτες νύχτες ίσως είναι εξαντλητικές, αλλά η εκπαιδευτική διαδικασία θα επιτύχει μόνο αν είστε αποφασισμένοι και συνεχίσετε μέχρι το τέλος. Και μην ξεχνάτε πως όσες λιγότερες φορές έρθει στο κρεβάτι σας, τόσο πιο γρήγορα θα μάθει να κοιμάται μόνο του στο δικό του κρεβάτι.
Βήμα 1: Παρουσιάζουμε στο παιδί τη νέα καθημερινή συνήθεια, π.χ. ‘Καταλαβαίνω δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς στο κρεβάτι σου το βράδυ, για να σε βοηθήσουμε λοιπόν έχουμε μια καινούρια συνήθεια από σήμερα. Πάμε να την ανακαλύψουμε μαζί.’
Βήμα 2: Προετοιμασία για το κρεβάτι. Η ώρα αυτή πρέπει να είναι ευχάριστη, συγκεκριμένη, σταθερή και ήρεμη, χωρίς φωνές και απειλές.
Βήμα 3: Προετοιμασία για τον ύπνο. Ξεκινάτε όταν το παιδί βρίσκεται στο κρεβάτι του πια. Μπορείτε να διαβάσετε μαζί μια ιστορία ή ένα παραμυθάκι και ίσως να μιλήστε για λίγο. Έπειτα σκεπάζετε το παιδί και του δίνετε ένα φιλί, ενώ ταυτόχρονα λέτε ήρεμα και σταθερά: «Καληνύχτα, καλόν ύπνο, θα σε δω το πρωί».
Βήμα 4: Αν το παιδί κλάψει ή σας φωνάξει, αγνοήστε το (εκτός αν πρόκειται για κάτι επείγον) μέχρι να σηκωθεί από το κρεβάτι του. Όταν σηκωθεί και έρθει στο δωμάτιό σας επιστρέψτε μαζί του στο δωμάτιό του χωρίς φασαρία. Βάλτε το χωρίς δεύτερη κουβέντα στο κρεβάτι και πείτε: «Πρέπει να μείνεις στο κρεβάτι, στο δωμάτιό σου. Πάω στο δωμάτιό μου και θα τα πούμε το πρωί. Αν έρθεις έξω θα σε ξαναφέρω μέσα» (δεν το λέμε μόνο, το κάνουμε κιόλας). Είναι δύσκολο και απαιτεί τρομερή προσπάθεια, αλλά είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε το παιδί μακροπρόθεσμα.
Βήμα 5: Οι παραπάνω ενέργειες πρέπει να επαναλαμβάνονται με συνέπεια ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ που το παιδί φεύγει από το κρεβάτι του. Δώστε του όσο το δυνατόν λιγότερη προσοχή, γιατί αν αρχίσετε την κουβεντούλα και τις αγκαλιές, θα ξαναπροσπαθήσει να έρθει στο κρεβάτι σας όταν δυσκολευτεί στο δικό του. Θα έχει να κερδίσει μια αγκαλιά κι ένα χάδι. Τις κουβεντούλες, τα φιλιά και τις αγκαλιές προσφέρετέ τα κατά τη διάρκεια της μέρας, κι όχι την ώρα που διαταράσσεται ο ύπνος του παιδιού και πρέπει να βρει τη δύναμη μέσα του για να ξεπεράσει τις βραδινές δυσκολίες.
Βήμα 6: Το να καταφέρει το παιδί να κοιμηθεί μόνο του, είναι μεγάλη επιτυχία. Είναι καλό να επαινείτε τις μεγάλες επιτυχίες του, πάντα με μέτρο. Υποσχεθείτε κάτι εξαιρετικό για το τέλος της εβδομάδας, όπως την πρόσκληση ενός φίλου στο σπίτι ή μια επιπλέον επίσκεψη στο πάρκο. Αποφύγετε γλυκά, παγωτά και δώρα.
Αν το παιδί ξυπνήσει μέσα στη νύχτα, πρέπει να επαναλάβετε με αυστηρή συνέπεια τα βήματα 4 και 5.
Στρατηγική ΙΙΙ: Όταν το παιδί σας ξυπνάει συχνά τη νύχτα και σας καλεί ή έρχεται στο κρεβάτι σας
Για τα παιδιά εκείνα που εξακολουθούν να σας καλούν, να κλαίνε ή να έρχονται στο κρεβάτι σας γιατί το «θέλουν», κι όχι γιατί το έχουν ανάγκη, η μέθοδος που πρέπει να χρησιμοποιήσετε, όταν όλες οι παραπάνω έχουν αποτύχει, είναι η αδιαφορία για το κλάμα. Πρέπει να μάθετε να αγνοείτε το κλάμα μέχρι να αποκοιμηθεί το παιδί. μερικές φορές, αν η μέθοδος αυτή έχει αποτύχει παλαιότερα, τα παιδιά μπορούν να κλαίνε για ώρα, γι’ αυτό πρέπει να έχετε αρκετή υπομονή. Αν το κλάμα σας αναστατώνει ιδιαίτερα, μπορείτε να βεβαιωθείτε γρήγορα ότι το παιδί είναι καλά, χωρίς όμως να το παρηγορήσετε ή να το αγγίξετε. Πείτε του μόνο με σταθερή φωνή να πάει για ύπνο, χωρίς δεύτερη κουβέντα.
Παρόλο που ίσως πιστεύετε ότι όλες αυτές οι διαδικασίες μοιάζουν λίγο σκληρές, πολύ συχνά είναι αναγκαίες για να διακόψουν μακροχρόνιες συνήθειες μη συνεργάσιμης συμπεριφοράς την ώρα του ύπνου. Στην αρχή θα χρειαστεί να καταβάλετε μεγάλη προσπάθεια, προπαντός για να αγνοήσετε τα συνεχιζόμενα κλάματα του παιδιού που θα αναζητά την προσοχή σας. Θα σας κατακλύσει ένα κράμα συναισθημάτων στην προσπάθειά σας να είστε συνεπείς: θα νιώσετε ενοχή, άγχος κι εξάντληση. Συνήθως όμως με αυτήν τη διαδικασία κάνετε μια αξιόλογη επένδυση σε χρόνο και ενέργεια κι αν τις ακολουθείτε και οι δυο γονείς αυστηρά, είναι πιθανό να ανακαλύψετε ότι η επιτυχία θα έρθει μέσα σε λίγες μέρες. Είναι σημαντικό, όταν το παιδί αρχίσει να πηγαίνει στο κρεβάτι του χωρίς φασαρία, να του πείτε πόσο ευχαριστημένοι είστε μαζί του και πόσο ώριμα συμπεριφέρεται.
Αν νιώθετε πως καμία από τις παραπάνω στρατηγικές δε βοηθάει, τότε σίγουρα σε κάποιο βήμα δεν έχετε πρόοδο. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε σε ποιο σημείο ‘κολλάτε’, διορθώστε το και προχωρήστε. Αν πάλι δεν τα καταφέρνετε, ίσως το παιδί έχει ανάγκη από την παρέμβαση του ειδικού.
Βιβλιογραφία
Herbert, M. (2000). ‘Διατροφή & Ύπνος των παιδιών’. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Δημοσιεύτηκε στο διμηνιαίο τοπικό περιοδικό «Καλημέρα Απολλωνία»,
Τεύχος Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου